အဏုမြူစွမ်းအင်ဦးစီးဌာန၏ မျှော်မှန်းချက်၊ ရည်မှန်းချက်၊ ရည်ရွယ်ချက်၊ မူဝါဒနှင့် လုပ်ငန်းတာဝန်များ
အဏုမြူစွမ်းအင်ဦးစီးဌာနအား သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာဝန်ကြီးဌာနစတင်ဖွဲ့စည်းချိန် ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် ဌာနခွဲ (၄)ခု ဝန်ထမ်းအင်အား (၂၁၄) ဉီးဖြင့် စတင်ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခဲ့ပါသည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနနှင့် သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာဝန်ကြီးဌာန ပေါင်းစည်းဖွဲ့စည်းချိန်၌ အဏုမြူစွမ်းအင် ဦးစီးဌာနသည် ပညာရေးဝန်ကြီးဌာန၊ စက်မှုနည်းပညာမြှင့်တင်ရေးနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး ဦးစီးဌာန လက်အောက်တွင် အဏုမြူစွမ်းအင်ဌာနအနေဖြင့် ဆက်လက်ရပ်တည်ခဲ့ပါသည်။ ဖွဲ့စည်းပုံအင်အား (၂၁၃) ဦးဖြင့် ခွင့်ပြုခဲ့သော်လည်း လက်ရှိတွင် အရာထန်း (၃၁) ဦး၊ အမှုထမ်း(၁၆) ဦး စုစုပေါင်း (၄၇) ဦးဖြင့်သာ ဌာနတာဝန်များကို ထမ်းဆောင်နေပါသည်။
လက်ရှိမူလဖွဲ့စည်းပုံသည် လွန်ခဲ့သည့် (၂၀)နှစ်ကျော်က ရေးဆွဲထားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် ပြဌာန်းခဲ့သည့် အဏုမြူစွမ်းအင်ဥပဒေတွင် ဖော်ပြထားသည့် လုပ်ငန်းတာဝန်များအား ဆောင်ရွက် လျက် ရှိပါသည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်ခန့်က ပြန်လည်ပြင်ဆင်/ဖျက်သိမ်းရန် လိုအပ်သော ဥပဒေများ ထဲတွင် အဏုမြူစွမ်းအင်ဥပဒေ ပါဝင်ခဲ့ပါသဖြင့် အသစ်၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် နျူကလီးယား ဥပဒေအား ရေးဆွဲခဲ့ပြီး လွှတ်တော်သို့ တင်ပြထားခဲ့ပြီးသော်လည်း ပြဌာန်းနိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိသဖြင့် ဝန်ကြီးဌာနသို့ ပြန်လည်ပေးပို့ခဲ့ပါသည်။ ယင်းဥပဒေကို လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနှင့်အညီ သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်း များအားလုံးနှင့် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ရေးဆွဲပြီး ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် လွှတ်တော်သို့ ပြန်လည် တင်ပြခဲ့ ပါသည်။
ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းတွင် နျူကလီးယားနည်းပညာသည် ခေတ်နှင့်အညီ ဖွံဖြိုးတိုးတက်လျက်ရှိရာ မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း နျူကလီးယားနည်းပညာ အသုံးချမှုသည်လည်း အထိုက်အလျောက် တိုးတက်နေပြီ ဖြစ်ပါသည်။ နိုင်ငံတွင်း ဓာတ်ရောင်ခြည်နှင့် နျူကလီးယား ဘေးအန္တရာယ် ကင်းရှင်းရေး၊ နျူကလီယားနှင့် ရေဒီယိုသတ္တိကြွ ဒြပ်ပစ္စည်းများ လုံခြုံရေးလုပ်ငန်းများ တိုးချဲ့ ဆောင်ရွက်ရန်၊ နျူကလီးယားနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည် အရေးပေါ်အခြေအနေများအတွက် ကြိုတင် ပြင်ဆင်ရန်နှင့် တုန့်ပြန်မှုများ ဆောင်ရွက်ရန်နှင့် နျူကလီးယား အဆောက်အုံများ ထိန်းချုပ် စောင့်ကြပ်ရေးခြင်းလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရန်များ လိုအပ်လာသကဲ့သို့ ၎င်းတို့အား ဥပဒေကြောင်းအရ ထိန်းကျောင်းပေးနိုင်မည့် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ဖြစ်လာစေရေးနှင့် ပြည်သူလူထု ၏ လူမှုစီးပွားဘဝ တိုးတက်လာစေရန်အတွက် အထောက်အကူပြုနိုင်သည့် နျူကလီးယား နည်းပညာအား ငြိမ်းချမ်းစွာ အသုံးချရေးနှင့် သုတေသနလုပ်ငန်းများအား တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက် နိုင်ရေးနှင့် လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်ရေးလုပ်ငန်းတွင် အထောက်အပံ့ ဖြစ်စေရန် အတွက် မူလအဏုမြူစွမ်းအင်ဌာနအား ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင် တိုးချဲ့ရန် လိုအပ်လာပါသည်။ သို့ဖြစ်ပါ ၍ အသစ်တိုးချဲ့ ပြင်ဆင်လိုသည့် အဏုမြူစွမ်းအင်ဦးစီးဌာန ဖွဲ့စည်းပုံ (မူကြမ်း)အား အစီရင်ခံ တင်ပြခြင်း ဖြစ်ပါသည်။
မျှော်မှန်းချက်
နိုင်ငံတော်အတွင်း နယ်ပယ်အသီးသီးတွင် နျူကလီးယားနည်းပညာကို ငြိမ်းချမ်း သော ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ဘေးကင်းလုံခြုံစွာ အသုံးချနိုင်ရေးအတွက် ထိန်းကြောင်း ဆောင်ရွက်ရန် နှင့် နျူကလီးယားနည်းပညာများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန်အတွက် စဉ်ဆက်မပြတ် ပံ့ပိုးပေးနိုင်သည့် အဓိက အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် ရပ်တည်သွားရန်။
ရည်မှန်းချက်
(က) နျူကလီးယားနှင့်ဓာတ်ရောင်ခြည်နည်းပညာကို ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းစွာ နှင့် ငြိမ်းချမ်းစွာအသုံးပြုမှု ခိုင်မာသေချာစေရန်အတွက် ဆန်းသစ်တီထွင်မှု၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် စံနှုန်းများနှင့်အညီ ဆောင်ရွက်မှုကို အားပေးမြှင့်တင် သွားရန်၊
(ခ) နျူကလီးယားဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကို ထိန်းကြောင်းကြပ်မတ်သည့် အဖွဲ့အစည်း (Nuclear Regulatory Body-NRB) အနေဖြင့် တာဝန်ယူဆောင်ရွက်ခြင်း လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်များ ပြုစုပျိုးထောင်ခြင်းနှင့် စွမ်းရည်မြှင့်တင်ခြင်း၊ နည်းပညာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ မြှင့်တင်ခြင်း၊ နျူကလီးယား နှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည်ဆိုင်ရာ အဆောက်အအုံ (Facilities) များ ထူထောင်နိုင်ရေး စီမံဆောင်ရွက်ရန်။
ရည်ရွယ်ချက်
(က) နိုင်ငံတော်အတွင်း နျူကလီးယားနည်းပညာ အသုံးချမှုနယ်ပယ် ကျယ်ပြန့် လာစေရေးအတွက် နည်းပညာဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး သုတေသနလုပ်ငန်းများနှင့် လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးရေး လုပ်ငန်းများကို ဆောင်ရွက်ရန်၊
(ခ) သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့်ပြည်သူလူထုအား နျူကလီးယားနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည် ဘေးအန္တရာယ်သင့်မှုမှ ကာကွယ်နိုင်ရန်အတွက် ထိန်းကြောင်းကြပ်မတ်ရေး လုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ရန်၊
(ဂ) နျူကလီးယားနည်းပညာကို အသုံးချဆောင်ရွက်နေသည့် လုပ်ငန်းများအတွက် ဓာတ်ရောင်ခြည်ကာကွယ်ရေး ဝန်ဆောင်မှုများပေးရန်၊
(ဃ) အစိုးရဌာနများနှင့် ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းများအတွက် နျူကလီးယားနည်းပညာ လိုအပ်ချက်များကို ပံ့ပိုးပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပေးရန်နှင့် ညှိနှိုင်းဆက်စပ် ဆောင် ရွက်ပေးရန်၊
(င) နျူကလီးယားနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာကိစ္စရပ်များတွင် နိုင်ငံတော်ကိုယ်စားပြု အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအဖြစ် ဆောင်ရွက်ရန်။
မူဝါဒ
နျူကလီးယားနည်းပညာဆိုင်ရာ သုတေသန နှင့် အသုံးချလုပ်ငန်းများအား မြှင့်တင်ဆောင်ရွက်ရန်နှင့် လူနှင့်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အား ဓာတ်ရောင်ခြည် ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းစေရန်။
လုပ်ငန်းတာဝန်များ
(က) နျူကလီးယားနည်းပညာကို ငြိမ်းချမ်းစွာအသုံးပြုမှု ခိုင်မာစေရန်အတွက် လိုအပ်သည့် နျူကလီးယားနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည်ဆိုင်ရာ ဥပဒေ၊ နည်းဥပဒေ များ၊ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်း၊ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ ပေါ်ထွက်လာစေရေးအတွက် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊
(ခ) နျူကလီးယားနည်းပညာကို အသုံးချရာတွင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ပြည်သူ လူထုအား နျူကလီးယားနှင့်ဓာတ်ရောင်ခြည် ဘေးအန္တရာယ်သင့်မှုမှ ကင်းဝေး စေရေးအတွက် စံနှုန်းများနှင့်အညီ ဆောင်ရွက်စေခြင်း၊
(ဂ) ဓာတ်ရောင်ခြည်ပင်ရင်း၊ ရေဒီယိုသတ္တိကြွဒြပ်ပစ္စည်း၊ နျူကလီးယားဒြပ်ပစ္စည်း သို့မဟုတ် ထိန်းချုပ်ပစ္စည်းတစ်မျိုးမျိုးကို ဥပဒေကြောင်းအရ ကြပ်မတ် ထိန်းချုပ်ခြင်း၊
(ဃ) ဓာတ်ရောင်ခြည်နှင့်ထိတွေ့လုပ်ကိုင်နေသည့် လုပ်ငန်းခွင်များမှ ဓာတ်ရောင် ခြည် လုပ်သားတစ်ဦးချင်းစီ၏ ဓာတ်ရောင်ခြည်သင့်မှုပမာဏကို တိုင်းတာ ပေးခြင်း၊
(င) သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ဓာတ်ရောင်ခြည်သင့်မှုပမာဏကို စောင့်ကြည့်တိုင်းတာ ခြင်း၊ အစားအစာများ၊ အသီးအနှံများတွင် ဓာတ်ရောင်ခြည်သင့်မှုပမာဏကို စောင့်ကြည့်တိုင်းတာခြင်းနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည်ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်း ကြောင်း လက်မှတ်ထုတ်ပေးခြင်း၊
(စ) ဓာတ်ရောင်ခြည်ကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများတွင် အသုံးပြုသည့် တိုင်းတာရေးကိရိယာများ၊ ဓာတ်ရောင်ခြည်ဖြင့် ရောဂါရှာဖွေရေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများတွင် အသုံးပြုသည့် တိုင်းတာရေးကိရိယာများ၊ ဓာတ်ရောင်ခြည် ဖြင့် ဆေးကုသရေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများတွင် အသုံးပြုသည့် တိုင်းတာရေး ကိရိယာများနှင့် ပြင်းအားမြင့် ဓာတ်ရောင်ခြည်တိုင်းတာရေး ကိရိယာများအား တိကျမှန်ကန်မှု ရှိစေရန် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ စံချိန်စံညွှန်းများနှင့်အညီ စံကိုက် ညှိပေးခြင်း၊
(ဆ) နျူကလီးယားအသုံးချမှုဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်ချက်များမှထွက်ရှိသော ရေဒီယို သတ္တိကြွစွန့်ပစ်ပစ္စည်းနှင့် အသုံးမပြုတော့သော ဓာတ်ရောင်ခြည်ပင်ရင်းများ ကို စီမံဆောင်ရွက်ခြင်း၊ သယ်ယူပို့ဆောင်ရာတွင်ကြီးကြပ်ခြင်း၊
(ဇ) နျူကလီးယားဒြပ်ပစ္စည်းနှင့် ရေဒီယိုသတ္တိကြွပင်ရင်းများအား သိုလှောင်သိမ်း ဆည်းထားစဉ်၊ အသုံးပြုစဉ်နှင့် သယ်ယူပို့ဆောင်စဉ် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လုံခြုံရေး အတွက် စီမံဆောင်ရွက်ခြင်း၊
(ဈ) နျူကလီးယားဆိုင်ရာနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည်ဆိုင်ရာ အရေးပေါ်အခြေအနေများ အတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ခြင်းနှင့်တုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်ခြင်း (Nuclear and Radiological Emergency Preparedness and Response) တို့အတွက် စီမံ ဆောင်ရွက်ခြင်း၊
(ည) မြန်မာနိုင်ငံ၏ နျူကလီးယားအဆောက်အအုံများ ဖွံ့ဖြိုးလာရေးအတွက် စီမံ ဆောင်ရွက်ခြင်း၊
(ဋ) နျူကလီးယားစက်ပစ္စည်းကိရိယာများ ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းခြင်း၊ မွမ်းမံဆန်းသစ် ခြင်း၊ သုတေသနပြုခြင်းနှင့် အသစ်တည်ဆောက်ခြင်းလုပ်ငန်းများကို ဆောင် ရွက်လျက်ရှိခြင်း၊
(ဌ) မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဓာတ်ရောင်ခြည်နည်းပညာကိုအသုံးချမှု ဖွံ့ဖြိုးလာစေရေး အတွက် စီမံဆောင်ရွက်ခြင်း၊
(ဍ) မြန်မာနိုင်ငံတွင် နျူကလီးယားနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည်ဆိုင်ရာ နည်းပညာဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်လာစေရေးအတွက် သုတေသနပြုဆောင်ရွက်ခြင်း၊
(ဎ) သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်တွင် ဓာတ်ရောင်ခြည်ညစ်ညမ်းမှုနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည် သင့်ရောက်မှု ပမာဏကို တိုင်းတာစစ်ဆေးခြင်း၊ ဓာတ်ရောင်ခြည် အကာ အကွယ်ပစ္စည်းများ၏ ဂုဏ်သတ္တိကို စမ်းသပ်သည့် သုတေသနလုပ်ငန်းများ ဆောင်ရွက်ခြင်း၊
(ဏ) သုတေသနလုပ်ငန်းများအတွက် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ ဓာတုဆိုင်ရာနှင့် အဏုဇီဝ ဂုဏ်သတ္တိများအား ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်ခြင်း၊
(တ) မြန်မာနိုင်ငံက အတည်ပြုပါဝင်ထားသော အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သဘောတူညီ ချက်၊ စာချုပ်စာတမ်း၊ ကွန်ဗင်းရှင်းနှင့် ပဋိညာဉ်များပါ ကတိကဝတ်များကို နိုင်ငံတော်ကိုယ်စား အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ပေးခြင်း၊
(ထ) နျူကလီးယားလုပ်ငန်းနှင့်လုပ်ဆောင်မှုများ ထိန်းချုပ်စောင့်ကြပ်ရေးဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများကို အကောင်အထည်ဖော်ဆောင်ရွက်ခြင်း၊
(ဒ) ဌာန၏ မူဝါဒ၊ လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ချက်များ၊ သုတေသနဆိုင်ရာ အချက် အလက်များ၊ မှီငြမ်းကိုးကားနှင့် နည်းပညာစာအုပ်စာတမ်းများ၊ အသိပညာ ဗဟုသုတများ၊ အရေးပေါ်ဆိုင်ရာ အချက်အလက်များအား အများပြည်သူ သိရှိ နိုင်ရန်အတွက် စီမံဆောင်ရွက်ခြင်း၊
(ဓ) ပြည်တွင်းပြည်ပ အဏုမြူစွမ်းအင်ဆိုင်ရာ စာတမ်းဖတ်ပွဲ၊ နှီးနှောဖလှယ်ပွဲများ၊ ဆွေးနွေးပွဲများ၊ အစည်းအဝေးပွဲများ တက်ရောက်ခြင်း၊ ကျင်းပခြင်း၊ နည်းပညာဖလှယ်ခြင်း၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း၊
(န) နျူကလီးယားနည်းပညာဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း၊ နားလည်မှု စာချွန်လွှာများ ရေးထိုးနိုင်ရေးဆောင်ရွက်ခြင်း၊
(ပ) လုပ်ငန်းကျွမ်းကျင်မှုဆိုင်ရာသင်တန်းများအတွက် သင်ရိုးညွှန်းတမ်းများ ပြုစု ခြင်း၊ ပို့ချခြင်း၊ လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးနိုင်ရန် ဆောင်ရွက်ခြင်း၊
(ဖ) တက္ကသိုလ်၊ ကောလိပ်၊ သိပ္ပံကျောင်းများတွင် နျူကလီးယားနည်းပညာဆိုင်ရာ ဘာသာရပ်များ သင်ကြားပို့ချနိုင်ရေးနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ခြင်း။
သိပ္ပံ၊နည်းပညာနှင့်ဆန်းသစ်တီထွင်မှုမဟာဗျူဟာစီမံကိန်း (၂၀၂၂-၂၀၂၇) ၏ ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင်နှင့် ဦးစီးဌာန၏ မဟာဗျူဟာမြောက်အပြောင်းအလဲ
ရည်မှန်းချက်ပန်းတိုင်
“နိုင်ငံတော်၏ လူမှုစီးပွားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအတွက် သိပ္ပံနှင့်နည်းပညာဆိုင်ရာစွမ်း ဆောင်ရည်ရှိသည့် လူ့စွမ်းအားအရင်းအမြစ်များ ပြုစုပျိုးထောင်ရေးနှင့် နိုင်ငံတကာ အဆင့်မီ သိပ္ပံ၊ နည်းပညာဆိုင်ရာဝန်ဆောင်မှုနှင့် ဆန်းသစ်တီထွင်မှုများ စဉ်ဆက် မပြတ်ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး”
ဦးစီးဌာန၏ မဟာဗျူဟာမြောက်အပြောင်းအလဲ
“နျူကလီးယားသုတေသနဗဟိုဌာန ထူထောင်၍ နျူကလီးယားနည်းပညာဆိုင်ရာ သုတေသနနှင့် အသုံးချလုပ်ငန်းများ၊ ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများ ပိုမိုတိုးမြှင့် ဆောင်ရွက် ခြင်း၊ နျူကလီးယားနှင့် ဓာတ်ရောင်ခြည်ဆိုင်ရာ လုပ်ငန်းများအား စည်းမျဉ်းကြပ်မတ် ဆောင်ရွက်မည့် ဥပဒေမူဘောင်များ အားကောင်းလာစေခြင်း နှင့် လူ့စွမ်းအား အရင်းအမြစ်များ ပြုစုပျိုးထောင်ခြင်းတို့ဖြင့် နျူကလီးယား နည်းပညာကဏ္ဍ အဆင့်မြှင့်တင်ဆောင်ရွက်၍ လူမှုစီးပွားဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရေး အထောက် အပံ့ဖြစ်စေမည်။”